Νομαρχίες και Κρατικές περιφέρειες 1833 -2010

H ΑΥΛΑΙΑ ΓΙΑ ΝΟΜΑΡΧΙΕΣ ΚΑΙ ΚΡΑΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ

Διαδρομή στο χρόνο από το 1833 μέχρι σήμερα

Ποιοι υπηρέτησαν ως γενικοί διοικητές και κρατικοί περιφερειάρχες στην Κρήτη.

Ποιοι υπηρέτησαν ως νομάρχες Ρεθύμνης.

Ένας θεσμός με ιστορία 177 χρόνων. Από την κρατική νομαρχία του 1833 και τους δεκάδες μετακλητούς νομάρχες, η Ελλάδα πέρασε πριν 16 χρόνια, το 1994, στην αιρετή Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση και ο «Καλλικράτης» του 2010 σηματοδότησε το τέλος του θεσμού. Παράλληλα, η νέα καλλικρατική δομή της Αυτοδιοίκησης βάζει την σφραγίδα του τέλους, ύστερα από 24 χρόνια και στην Κρατική Περιφέρεια. Οι αιρετοί νομάρχες, όπως και οι κρατικοί περιφερειάρχες, στις 31 Δεκεμβρίου παραδίδουν τις αρμοδιότητες τους στο νέο διοικητικό καθεστώς, αυτό των Αιρετών Περιφερειών και στους πρώτους αιρετούς Περιφερειάρχες και αντιπεριφερειάρχες.

  Η πρώτη απόπειρα εφαρμογής μοντέλου περιφερειακής διοίκησης, ιστορικά ανάγεται στην περίοδο της Αντιβασιλείας (1833-1836). Την συγκεκριμένη περίοδο (1831-1/7/1835), πραγματοποιήθηκε η πιο καινοτόμα ίσως παρέμβαση στην κατεύθυνση της οργάνωσης ενός περιφερειακού συστήματος διοίκησης. Για πρώτη φορά τέθηκε σε εφαρμογή ο θεσμός των νομαρχιών και ο θεσμός του Νομαρχιακού και του Επαρχιακού Συμβουλίου που έτυχε μεγάλης αποδοχής από την ελληνική κοινωνία, αποτέλεσε σημείο αναφοράς για την τοπική διοίκηση και καθιερωμένο σχήμα περιφερειακής διοίκησης μέχρι και σήμερα.

Ειδικότερα, με το Βασιλικό Διάταγμα της 3/15 Απριλίου του 1833 «Περί διαιρέσεως του Βασιλείου και της διοικήσεως του» η ελληνική επικράτεια χωρίζεται σε δέκα νομούς και 47 επαρχίες. Επικεφαλής σε κάθε νομό τίθεται ο νομάρχης, ως κρατικό όργανο και ως ανώτατη διοικητική διεύθυνση του νομού, – συνεπικουρούμενος στο έργο του από νομαρχιακό συμβούλιο με συμβουλευτικό ρόλο, εκλεγόμενο από τους διοικούμενους.

Λίγες μέρες αργότερα, στις 25 Απριλίου του 1833 με το νέο Βασιλικό Διάταγμα «Περί της αρμοδιότητας των νομαρχών και περί της κατά τας νομαρχίας υπηρεσίας» ορίζονται οι αρμοδιότητες και τα υπηρεσιακά όργανα της νομαρχίας.

Ο νομάρχης υπηρεσιακά υπάγεται στο υπουργείο Εσωτερικών, αρμοδιότητα του οποίου ήταν η οργάνωση της περιφερειακής διοίκησης, και ασκεί αρμοδιότητες όλων των γραμματειών πλην αυτών της δικαιοσύνης, των στρατιωτικών και των ναυτικών.

Η νομαρχία θεσπίζεται ως υπηρεσία του υπουργείου Εσωτερικών με σκοπό να βοηθά το νομάρχη στην εκπλήρωση του έργου του και στελεχώνετε από το διευθυντή και το γραμματέα.

Αρμοδιότητες ειδικές του νομάρχη ήταν ο εποπτικός έλεγχος στις συζητήσεις των επαρχιακών και δημογεροντικών (δημοτικών) συμβουλίων, η διατήρηση της τάξης στις συνελεύσεις των πολιτών, η διατήρηση της κοινής ησυχίας και της ασφάλειας των πολιτών, η περίθαλψη φτωχών και ανθρώπων που αδυνατούσαν να εξυπηρετήσουν τον εαυτό τους, η προστασία της δημόσια υγείας, της παιδείας, της ατομικής περιουσίας και της θρησκευτικής ελευθερίας ενώ παράλληλα αποδεχόταν και τα παράπονα των πολιτών.

Στον νομάρχη υπαγόταν ο έπαρχος και όλες οι κατά τόπους δημόσιες υπηρεσίες ενώ αργότερα με το Βασιλικό Διάταγμα της 27^ης Δεκεμβρίου 1833/8^ης  Ιανουαρίου 1834 εδόθη στους νομάρχες η δυνατότητα να ορίζουν τους δημάρχους στους Δήμους με πληθυσμό κάτω από δύο χιλιάδες άτομα.

Είχαν δικαίωμα να ακυρώσουν ή να τροποποιήσουν τις κατατεθείσες προς έγκριση από τα δημοτικά συμβούλια αποφάσεις ενώ αυτές ήταν εκτελεστές μόνο αν δεν είχε εκδοθεί απαγορευτική απόφαση από τον νομάρχη για -διάστημα 15 ημερών από την ημέρα της προς έγκριση κατάθεση τους.

Οι νομάρχες ενώ ήταν υποχρεωμένοι τουλάχιστον μια φορά το χρόνο να περιοδεύουν το νομό τους προκειμένου να διαπιστώνουν τη διοικητική του κατάσταση και κατόπιν να υποβάλουν έκθεση με τις παρατηρήσεις τους στο υπουργείο Εσωτερικών από το οποίο έπρεπε να πάρουν άδεια προκειμένου να απομακρυνθούν από το νομό της ευθύνης τους.

Οι δέκα πρώτοι νομάρχες του ελληνικού κράτους επιλέχθηκαν μέσα από τα πλέον καταξιωμένα πρόσωπα της ελληνικής κοινωνίας και η τοποθέτηση τους πραγματοποιήθηκε μέσα σε κλίμα ευφορίας με την απόφαση της 23 Απριλίου/8 Μαΐου του 1833 «Περί διορισμού των νομαρχών δια τους δέκα νομάρχες του βασιλείου της Ελλάδος».

Ήταν οι: Φραγκίσκος Μαύρος (Αργολίδος και Κορινθίας), Γεώργιος Γλαράκης (Αχαΐας και Ήλιδος), Δημήτριος Χρηστίδης (Μεσσηνίας), Κωνσταντίνος Ζωγράφος (Αρκαδίας), Ανδρέας Μεταξάς (Λακωνίας), Αναγνώστης Μοναρχίδης (Ακαρνανίας και Αιτωλίας), Ιωάννης Αμβροσιάδης (Φωκίδος και Λοκρίδος), Μ. Σχινάς (Αττικής και Βοιωτίας), Γεώργιος Αινιάν (Εύβοιας), και Ιάκωβος Ρίζος Νερουλός (Κυκλάδων).

Ο πρώτος μετακλητός νομάρχης Ρεθύμνου

Το Ρέθυμνο διοικείται για πρώτη φορά από νομάρχη το 1899 όταν ο νόμος ΒΧΕ της 6^ης Ιουλίου του 1899 («Περί Νομών και της διοικήσεως αυτών») αναγόρευε το νομό σε νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου και όριζε το πλαίσιο λειτουργίας του Β’ Βαθμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης, καθιερώνοντας ένα τριμερές σχήμα που αποτελείτο από το νομάρχη, το Νομαρχιακό Συμβούλιο και τη Νομαρχιακή Επιτροπή. Επρόκειτο για ένα εξαιρετικό σύστημα που καθόριζε επακριβώς τις αρμοδιότητες κάθε οργάνου, όπως επίσης και τις σχέσεις κράτους και αυτοδιοίκησης, με το νομάρχη σε διττό ρόλο, αυτόν του οργάνου διοίκησης του νομού, αλλά παράλληλα του εποπτεύοντος οργάνου της κρατικής εξουσίας.

Ο πρώτος νομάρχης Ρεθύμνου, το 1899 ήταν ο Αντώνιος Βορεάδης-Παπαδάκης Και τι σύμπτωση! Νομάρχης με το επώνυμο Παπαδάκης κλείνει και την αυλαία του θεσμού.

Από το 1899 έως το 2010 συνολικά 55 νομάρχες, διορισμένοι και αιρετοί αλλά στην συντριπτική τους πλειοψηφία διορισμένοι, πέρασαν από την καρέκλα του Μεγάρου της σημερινής πλατείας Ηρώων Πολυτεχνείου.

Με το νόμο 3200 του 1955 καθιερώθηκε η κρατική νομαρχία

Μπορεί να καθιερώθηκε ο θεσμός της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης το 1833 ωστόσο συν τω χρόνω και ειδικότερα μετά το 1936 παρήκμασε, παραμελήθηκε καθώς εν τω μεταξύ οι αυξημένες αρμοδιότητες των Γενικών Διοικήσεων, οι οποίες καθιερώθηκαν το 1912 ασκούσαν την εξουσία στις περιοχές της Ελλάδας που απελευθερώθηκαν με τους πολέμους του 1912-13, είχαν ουσιαστικά ακυρώσει τον θεσμό. Είχαν αφαιρεθεί αρμοδιότητες από τους νομάρχες και είχαν παραχωρηθεί στους γενικούς διοικητές.

Το 1950, αρχίζει και πάλι να αποκτούν ρόλο οι νομαρχίες οπότε αποδίδονται στους νομάρχες όλες οι αρμοδιότητες και αφαιρούνται από τους γενικούς διοικητές, των οποίων ο ρόλος πλέον κατέστη μάλλον διακοσμητικός και ανενεργός. Το οριστικό τέλος της γενικής διοίκησης έφτασε πέντε χρόνια μετά, με το νόμο 3200 του 1955 «Περί Διοικητικής αποκέντρωσης», ο οποίος θεσπίστηκε από την κυβέρνηση του Αλέξανδρου Παπάγου. Ο νόμος έθεσε τέρμα σε μία διαμάχη που διήρκησε 42 χρόνια ανάμεσα στους δύο θεσμούς, της γενικής διοίκησης και της νομαρχίας. Οι νομάρχες μέχρι και το 1994 διορίζονται από την κυβέρνηση.

Οι γενικοί διοικητές Κρήτης

 Η Γενική Διοίκηση επανέρχεται στην χώρα μας με τον «Καλλικράτη» με άλλο ρόλο και άλλες αρμοδιότητες φυσικά απ’ αυτές του μακρινού παρελθόντος.

Ιστορικά όμως να αναφέρουμε ότι συνολικά 47 γενικοί διοικητές υπηρέτησαν στην Κρήτη από το 1912. έως το 1955.

Πρώτος γενικός διοικητής του νησιού ήταν ο Στέφανος Δραγούμης, την περίοδο 1912-1913. Ακολούθησαν χρονολογικά οι: Γεώργιος Πλουμίδης (1913), Λουκάς Κανακάρης-Ρούφος (1913-1915), Ιωάννης Τσιριμώκος (1915-1917), Σωτήριος Κροκίδας (1917-1920), Κωνσταντίνος Τσαλδάρης (1921 -1922). Το 1922 υπηρέτησαν τρεις γενικοί διοικητές, οι: Γεώργιος Καρπετόπουλος, Πολύχρονης Πολυχρονίδης και Δημήτριος Τομπάζης Μαυροκορδάτος. Στη συνέχεια, Περικλής Μαζαράκης (1923), Πέτρος Ευριπαίος (1924), Νικόλαος Παρίτσης (1925), Μανούσος Κούνδουρος και Νικόλαος Ζουρίδης (1926), Τίτος Γεωργιάδης (1927-1928), Γεώργιος Κατεχάκης (1929-1931), Νικόλαος Ασκουτσής (1931 -1932), Βασίλειος Μεϊμαράκης και Μιχαήλ Καταπότης (1932).

Ακολουθούν οι: Ιωάννης Μουτζουρίδης (1933-1934), Ιωάννης Αποσκίτης (1934-1935). Το 1935 υπηρετούν στην Κρήτη τρείς γενικές διοικητές, οι: Γεώργιος Τσόντος, Κωνσταντίνος Μπακόπουλος και Γεώργιος Φραγκιαδάκης.

Στη συνέχεια, Παναγιώτης Σφακιανάκης (1936-1941) Εμμανουήλ Λουλαδάκης (1941-1942), Ιωάννης Πισσαδάκης (1943-1944), Αγαθάγγελος Ξηρουχάκης και Νικόλαος Παπαδάκης (1945), Μανούσος Βολουδάκης (1945-1946), Διονύσιος Βούλτσος (1946), Εμμανουήλ Παπαδογιάννης (1946-1,947), Ευάγγελος Δασσκαλάκης και ΧρήστοςΤζιφά-κης(1947).

Τρείς γενικοί διοικητές υπηρετούν στο νησί από το 1947.έως το 1950, οι: Εμμανουήλ Μπακλατζής (1947γ 1948), Αναστάσιος Χομπίτης (1948) και Πολύχρονης Πολυχρονίδης (194.8-1950).

Από το 1950 έως το 1955 οπότε και καταργείται ο θεσμός της γενικής διοίκησης, στην Κρήτη υπηρέτησαν οι: Νικόλαος Κρασαδάκης, Στυλιανός Κούνδουρος και. τελευταίος ο Ιωάννης Κονωτιάκης.

 

Η αιρετή Νομαρχία και η κρατική Περιφέρεια

 Οι εκλογικές αναμετρήσεις των υποψηφίων νομαρχών στο Ρέθυμνο

 Η άνοδος του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία με άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία, το 1981, επανέφερε στο προσκήνιο το θέμα της δευτεροβάθμιας (Νομαρχιακής) Αυτοδιοίκησης. Διαδοχικά, οι κυβερνήσεις έκτοτε επιχείρησαν αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της πολυδιάσπασης της Πρωτοβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης που αριθμούσε 5.318 κοινότητες και περίπου 200 μικρούς Δήμους.

Ο ξεχασμένος σχεδόν θεσμός των νομαρχιακών συμβουλίων αναβαθμίστηκε με το «μεταβατικό» νόμο 1235/1982, ενώ με το  προεδρικό διάταγμα 51/1986 η επικράτεια μοιράστηκε σε 13 Περιφέρειες, με βάση τις οποίες θα έπρεπε να αναδιαρθρωθούν οι υπηρεσίες διανομαρχιακού επιπέδου των υπουργείων.

Με το νόμο 1878/1990 διευθετήθηκαν διάφορες λεπτομέρειες που αφορούσαν στο θεσμό της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης και προσδιορίστηκε ότι οι πρώτες εκλογές για την ανάδειξη νομαρχιακών συμβουλίων θα γίνονταν μαζί με τις δημοτικές εκλογές του 1990. Εντέλει, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, που μεσολάβησε, ανέβαλε τις πρώτες νομαρχιακές εκλογές.

Με το νόμο 2218/1994 που ψήφισε το ΠΑΣΟΚ αφού επανήλθε στην εξουσία, το σύνολο σχεδόν των αρμοδιοτήτων της παλαιάς νομαρχίας μεταβιβαζόταν στη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση και τα αμιγώς αιρετά της όργανα, ο νομάρχης, το νομαρχιακό συμβούλιο και οι νομαρχιακές επιτροπές. Για να αποφευχθούν μερικές «δυσάρεστες» παρενέργειες, όπως, π.χ., το ενδεχόμενο να ψηφιστεί μειονοτικός νομάρχης στους ευαί­σθητους νομούς της Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, εισήχθη, με το νόμο 2240/1994 και ο θεσμός του «περιφερειακού διευθυντή» στον οποίο θα υπάγονταν πλέον οι κρατικές υπηρεσίες.

Φυσικά, ακολούθησε το 1997, επί υπουργίας του Αλέκου Παπαδόπολου, η Αυτοδιοικητική μεταρρύθμιση με το γνωστό νομοσχέδιο «Καποδίστριας» που ολοκληρώθηκε σε δυο φάσεις.

Νομαρχιακές εκλογές 1994-2006

Οι νομαρχιακές εκλογές έγιναν για πρώτη φορά το 1994. Ως προς τον χαρακτήρα τους, από το 1994 που διενεργήθηκαν για πρώτη φορά και μέχρι το 2006 που πραγματοποιήθηκαν για τελευταία, οι νομαρχιακές εκλογές παρατηρήθηκε ότι σε μεγάλο βαθμό έμοιαζαν αρκετά με τις βουλευτικές.

Ιστορικά, οι δημοτικές και νομαρχιακές εκλογές τους 1994 κατέχουν ένα μεταπολιτευτικό ρεκόρ που έχει καταγραφεί: Οι κάλπες σε εκατοντάδες εκλογικά τμήματα πανελλαδικά, άνοιξαν το απόγευμα της Κυριακής ενώ σε κάποιες περιπτώσεις οι εκλογές έγιναν την επόμενη Τετάρτη. Κι αυτό εξαιτίας της μη προσέλευσης δικαστικών αντιπροσώπων.

Από την χρονιά αυτή όμως, άρχισε και η «μόδα» των κομματικών ανταρτών, φαινόμενο που κυρίως έπληξε τον χώρο του ΠΑΣΟΚ. Υποψήφιοι του κόμματος που δεν είχαν πάρει το χρίσμα κατέβηκαν με ανεξάρτητους συνδυασμούς. Ήταν ελάχιστοι αλλά αργότερα πολλαπλασιάστηκαν και το 1998 τ’«αντάρτικα» ψηφοδέλτια έφτασαν τα 22 σε μεγάλες πόλεις της χώρας.

Οι κομματικές υποψηφιότητες μπορεί το 1994 και το 1998 να αριθμούσαν περίπου 50 κάθε φορά πανελλαδικά, ωστόσο από τις εκλογές του 2002 και εντεύθεν ήταν τόσο χαρακτηριστικές, ώστε οι προεκλογικές εκστρατείες των υποψηφίων νομαρχών θύμιζαν βουλευτικές εκλογές και κομματική εθνική αναμέτρηση.

Σε επίπεδο κομματικών συσχετισμών ως προς τα αποτελέσματα των νομαρχιακών εκλογών, έχουν καταγραφεί τα παρακάτω:

Στις νομαρχιακές τού 1994 το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου είχε κερδίσει 33 νομαρχίες έναντι τις 12 της Ν.Δ. του Μ. Έβερτ, επιβεβαιώνοντας τη μεγάλη εκλογική νίκη του πρώτου στις εθνικές εκλογές του 1993 (47% έναντι 39%).

Στις εκλογές του 1998 τα δύο κόμματα εξουσίας υπό τους Κώστα Σημίτη και Κώστα Καραμανλή, είχαν κερδίσει από 24 νομαρχίες. Η εκλογική αυτή ισορροπία καταγράφηκε ενάμιση χρόνο αργότερα στις βουλευτικές του 2000, όπου το ΠΑΣΟΚ κέρδισε τη ΝΔ με μία μονάδα (43,8% και 42,7%).

Στις νομαρχιακές του 2002 και πάλι επί ηγεσιών Κ. Σημίτη και Κ. Καραμανλή, η νίκη της Ν.Δ. με τις 28 νομαρχίες έναντι των 20 του ΠΑΣΟΚ ήταν καθαρή, κάτι που καταγράφηκε και στην αναμέτρηση του 2004 (45,4% και 40,5%).

Στις τελευταίες νομαρχιακές του 2006 το ΠΑΣΟΚ, υπό τον Γιώργο Παπανδρέου, εξέλεξε 22 νομάρχες (σε δύο περιπτώσεις συνεργάστηκε με τον ΣΥΡΙΖΑ) αντί 28 της Ν.Δ. υπό τον Κ. Καραμανλή. Και αυτή η αναλογία καταγράφηκε στις εθνικές εκλογές του 2007 σε 38,10% για το ΠΑΣΟΚ και 43,80% για τη Ν.Δ.

Αιρετοί νομάρχες Ρεθύμνου

Ο Μανώλης Λίτινας άνοιξε την αυλαία του θεσμού το 1994

Δύο πρόσωπα θήτευσαν στο Ρέθυμνο ως αιρετοί νομάρχες από το 1994 μέχρι σήμερα. Ο Μανώλης Λίτινας και ο σημερινός νομάρχης Γιώργος Παπαδάκης. Καθένας τους από δυο τετραετίες.

Στις νομαρχιακές εκλογές του 1994 ο υποψήφιος του ΠΑΣΟΚ Μ. Λίτινας με μεγάλη πλειοψηφία εξελέγη πρώτος αιρετός νομάρχης. Τέσσερις ήταν οι υποψήφιοι που διεκδίκησαν τη. νέα θέση. Ο Μ. Λίτινας, με ομόφωνη απόφαση των οργάνων του ΠΑΣΟΚ, πήρε το χρίσμα, πήρε και τη νομαρχία.

Αναλυτικά, τα αποτελέσματα είχαν ως εξής:

Μανώλης Λίτινας (ΠΑ.ΣΟ.Κ.):                                                                            50,13%

Νίκος Παρασύρης (Ν.Δ.):                                                                                   29,95%

Γιώργος Κλάδος (ΣΥΝ./ΠΟΛ.ΑΝ.):………………………………………………………… 14,72%

Μιχάλης Γρηγοράκης (Κ.Κ.Ε.):……………………………………………………………….. 5,19%

 

Ανταρσία στο ΠΑΣΟΚ το 1998 και… Χριστουγεννιάτικες

επαναληπτικές εκλογές

Τέσσερις συνολικά συνδυασμοί συμμετείχαν στην εκλογική αναμέτρηση και νικητής ανεδείχθη από την πρώτη Κυριακή ο κ. Λίτινας αλλά…οι εκλογές επαναλήφθηκαν και επανεξελέγη.

Η εκλογική διαδικασία του 1998 κατέχει μια χωριστή θέση στην ιστορία του θεσμού της νομαρχίας για διάφορους λόγους.

Για το ΠΑΣΟΚ η εκλογική αυτή αναμέτρηση άνοιξε τραύματα και πληγές. Κόντρα στον επίσημο υποψήφιο του κόμματος, Μανώλη Λίτινα, εμφανίζεται η «ανταρσία» του Γιάννη Φωτάκη. Κατεβάζει ανεξάρτητο ψηφοδέλτιο στηριζόμενος από τη Ν.Δ. που δεν κατέβασε δικό της υποψήφιο, την Πολιτική Ανοιξη του Αντώνη Σαμαρά και τον ΣΥΝ. Οι εκλογές πραγματοποιούνται στις 11 Οκτωβρίου και η κάλπη δίνει νικητή τον Μανώλη Λίτινα με ποσοστό 50% συν μία ψήφο, περίπτωση που συναντήσαμε πρόσφατα στον δήμο Αγίου Βασιλείου. Οι κάτοικοι των Ανωγείων δεν ψήφισαν καθώς είχαν επαναστατήσει λόγω «Καποδίστρια» που ήθελε την κοινότητα τους να συνενωθεί με άλλα χωριά του Μυλοποτάμου. Ο Γιάννης Φωτάκης καταγγέλλει το εκλογικό αποτέλεσμα και ζητάει από το υπουργείο Εσωτερικών να το ακυρώσει ώστε να επαναληφθούν οι εκλογές και να ψηφίσουν οι Ανωγειανοί. Το υπουργείο δεν αποδέχεται το επιχείρημα και η εκλογή του Λίτινα νομιμοποιείται με την ανακήρυξη των αποτελεσμάτων από το Πρωτοδικείο. Τα αποτελέσματα ήταν τα παρακάτω:

Λίτινας Μανώλης (ΠΑΣΟΚ):                                                                                    50%

Φωτάκης Ιωάννης (Ανεξάρτητος):…………………………………………………………… 40,70 %

Ντακάκης Νικόλαος (ΔΗΚΚΙ):                                                                              6,00 %

Γρηγοράκης Μιχαήλ (ΚΚΕ):                                                                                 3,20 %

Ο Γιάννης Φωτάκης όμως, προσφεύγει στο Εκλογοδικείο. Εκδικάζεται η ένσταση του και την κερδίζει. Επαναπροκηρύσσονται οι νομαρχιακές εκλογές για τις 3 Ιανουαρίου 1999. Η προεκλογική περίοδος εν μέσω Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς είναι γεγονός πως εμφανίζει πρωτοτυπία.

Οι εκλογές πραγματοποιούνται και ο Μανώλης Λίτινας εκλέγεται πανηγυρικά συγκεντρώνοντας ποσοστό 55,49% έναντι 44,51 % του εσωκομματικού του αντιπάλου.

Να σημειωθεί ότι ο Γιάννης Φωτάκης πλήρωσε το «αντάρτικο» του 1998 με την διαγραφή του από το ΠΑΣΟΚ.

Νέο αντάρτικο οπό το ΠΑΣΟΚ το 2002

Τέσσερις υποψήφιοι συνδυασμοί και σε αυτές τις νομαρχιακές εκλογές που είχαν εντάσεις, παρασκήνιο, ίντριγκες, αντιπαραθέσεις, ανατροπές και πάλι για τον χώρο του τοπικού ΠΑΣΟΚ. Χρίσμα από το κόμμα δίνεται στον Μανώλη Όθωνα. Ωστόσο, αιφνιδιαστικά ο Γιώργος Παπαδάκης ανακοινώνει την απόφαση του να αναμετρηθεί με τον πολιτικό του σύντροφο και κατεβαίνει με «αντάρτικο» ψηφοδέλτιο.

Την πρώτη Κυριακή δεν συγκέντρωσε κανείς από τους υποψήφιους την απαραίτητη πλειοψηφία. Ο επίσημα στηριζόμενος από το ΠΑΣΟΚ Μ. Όθωνας αν και στον α’ γύρο πήρε κεφάλι με 36,10% έναντι 34,60% του εσωκομματικού του αντιπάλου, στον δεύτερο γύρο και ύστερα από ένα «ιστορικό» παρασκήνιο διαβουλεύσεων  και συμμαχιών ο Γιώργος Παπαδάκης αναδείχτηκε νικητής με 56,10 % έναντι 43,90 % του Μανώλη Όθωνα.

Το τοπικό ΠΑΣΟΚ βγήκε σοβαρά τραυματισμένο απ’ αυτήν την εκλογική διαδικασία αλλά οι επόμενες νομαρχιακές εκλογές βρήκαν και πάλι κερδισμένο τον Γιώργο Παπαδάκη που με τους ελιγμούς του στο μεσοδιάστημα κατάφερε να πάρει επίσημα το χρίσμα και να μην πληρώσει την ανταρσία του.

Για την ιστορία να πούμε ότι στις εκλογές του 2002 ο υποψήφιος της Ν.Δ. Μιχάλης Μαλλιαρός πήρε 25,90% και ο υποψήφιος Αντώνης Ουρανός που στηρίχθηκε από διάφορες πολιτικές δυνάμεις (ΚΚΕ, ΔΗΚΚΙ) συγκέντρωσε 3,50%.

Ο αντάρτης του 2002 επίσημος υποψήφιος του ΠΑΣΟΚ

το 2006

Η υπέρβαση του Μανώλη Όθωνα

Και πάλι τέσσερις οι υποψήφιοι μνηστήρες του μεγάρου της νομαρχίας. Ύστερα από έντονο παρασκήνιο, το ΠΑΣΟΚ χρήζει υποψήφιο τον «αντάρτη» του 2002 Γιώργο Παπαδάκη.

Τον Φεβρουάριο του 2003, σε μια προσπάθεια του ο Γιώργος Παπαδάκης, που αποδείχτηκε έξυπνη και αποτελεσματική στο μελλοντικό του βήμα, να εξομαλύνει τις σχέσεις του με το ΠΑΣΟΚ, στις εκλογές της ΕΝΑΕ ο ίδιος και οι σύμβουλοι του ψηφίζουν την Φώφη Γεννηματά η οποία εκλέγεται πρόεδρος του κεντρικού αυτοδιοικητικού οργάνου. Στην ίδια διαδικασία, ο στενός πολιτικός φίλος της κυρίας Γεννηματά, ο Μανώλης Όθωνας, νομαρχιακός σύμβουλος αντιπολίτευσης, εκλέγεται μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΝΑΕ.

Αυτή η ενέργεια του κ. Παπαδάκη αποτέλεσε το νήμα επικοινωνίας του με το κόμμα ώστε τελικά, στις νομαρχιακές εκλογές του 2006, να πάρει επίσημα το χρίσμα με τη συναίνεση μάλιστα του Μανώλη Όθωνα πού εν τω μεταξύ, στις εθνικές εκλογές του 2004, είχε εκλεγεί βουλευτής. Σε μια φορτισμένη συνεδρίαση του τοπικού ΠΑΣΟΚ, τον Φεβρουάριο του 2006, ο κ. Όθωνας, ανακοίνωσε την απόφαση του να στηρίξει τον πρώην εσωκομματικό του αντίπαλο που του είχε στερήσει τον νομαρχιακό θώκο. Ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΠΑΣΟΚ Ρεθύμνου, ενώ πολλοί ανέμεναν ότι θα στηρίξει την υποψηφιότητα του Γιώργου Φανουργάκη, πολιτικός του φίλος, ο οποίος επιθυμούσε να πάρει το «πράσινο» χρίσμα, σε μια ομιλία φορτισμένη συναισθηματικά εξήγησε ότι για εκείνον προέχει η ενότητα και το συμφέρον του κόμματος και δίνει το «πράσινο» φως για το «πράσινο» χρίσμα στον Γιώργο Παπαδάκη.

«Δεν αισθάνομαι αθώος απέναντι σε ένοχους. Αισθάνομαι όμως ότι έχω την κύρια ευθύνη φύσει και θέσει στην παρούσα φάση να λειτουργήσω ως καταλύτης ενότητας για το κίνημα μας τοπικά. Με επιμονή, συνέπεια και προσήλωση στον στόχο. Στην προσπάθεια αυτή δεν χωράει καμιά υστεροβουλία, ίχνος ιδιοτέλειας, καμία δεύτερη σκέψη.

Και θέλω να ξέρετε ότι σ ‘αυτήν την πρώτη, δύσκολη μεταβατική φάση, είναι επιβεβλημένη μια στάση που συνεπάγεται και την καταβολή τιμήματος. Όχι πολιτικού το οποίο ούτως ή άλλως δεν αποτιμάται συγκυριακά αλλά πιστέψτε με, πολύ επώδυνου αρκετές φορές συναισθηματικού κόστους.

Είναι δυστυχώς αναγκαίο, για να σηματοδοτηθεί στην πράξη και όχι στα λόγια αυτή η άλλη αντίληψη και να κατακτηθεί μια νέα συλλογικότητα και πολιτική ενότητα του χώρου, να βρεις την δύναμη να κόψεις κομμάτια από τον ίδιο σου τον εαυτό» είχε πει ο Μανώλης Όθωνας τότε μεταξύ άλλων.

Αποτέλεσμα της υπέρβασης του αυτής, ήταν να προκαλέσει δυσαρέσκεια σε στενούς τότε κομματικούς του φίλους με κάποιους εκ των οποίων ακόμα και σήμερα δεν έχει αποκαταστήσει τις σχέσεις του.

Ο Γιώργος Παπαδάκης εν τέλει, στις εκλογές του 2006 πανηγυρικά εξελέγη για δεύτερη φορά νομάρχης.

Τα αποτελέσματα των νομαρχιακών εκλογών του 2006, είχαν ως εξής:

Παπαδάκης Γεώργιος:…………………………….59,29%

Μαθιουδάκης Κωνσταντίνος:…………………….30,08%

Αυγενάκης Εμμανουήλ:……………………………..6,44 %

Μανουσάκης Νικόλαος:……………………………..4,19 %

Ο Γιώργος Παπαδάκης έμεινε οκτώ χρόνια ένοικος στο νομαρχιακό μέγαρο της πλατείας Ηρώων Πολυτεχνείου και είναι αυτός που θα παραδώσει τα κλειδιά του σε λίγες μέρες, την 1ⁿ Ιανουαρίου 2011, στην αιρετή Περιφέρεια ή για την ακρίβεια στην αντιπεριφερειάρχη Μαίρη Λιονή.

Η αιρετή Περιφέρεια και η κατάργηση της Νομαρχίας

Οι περιφερειάρχες Κρήτης από το 1987 έως σήμερα

Από τον «Καποδίστρια» του 1997 φτάσαμε στον «Καλλικράτη» του 2010. Βασικός άξονας του πλαισίου της νέας αρχιτεκτονικής για την τοπική αυτοδιοίκηση είναι η επαναθεμελίωση του δεύτερου βαθμού της αυτοδιοίκησης με την καθιέρωση της αιρετής Περιφέρειας με νέες αρμοδιότητες και λειτουργίες αναπτυξιακού χαρακτήρα.

Κι αν ο «Καποδίστριας» κατήργησε τις επαρχίες, ο «Καλλικράτης» πέρασε στις σελίδες της ιστορίας τους νομάρχες και τις νομαρχίες, τις κρατικές Περιφέρειες και τους διορισμένους περιφερειάρχες.

Κανείς βέβαια ποτέ δεν γνωρίζει τι επιφυλάσσει το μέλλον και δεν μπορεί να ξέρει αν μετά από κάποιες δεκαετίες επανέλθει το αξίωμα του νομάρχη έστω και με άλλης μορφής αρμοδιότητες. Όπως επί παραδείγματι ο «Καλλικράτης» σήμερα επαναφέρει το αξίωμα του γενικού διοικητή με άλλο ρόλο και αρμοδιότητες απ’ ό,τι στο παρελθόν.

Περιφερειάρχες από το 1987 έως σήμερα

Από τον Μανώλη Δουκάκη

στον Αθανάσιο Καρούντζο

Από το 1987 οπότε τοποθετήθηκε ο πρώτος περιφερειάρχης στην κρατική Περιφέρεια Κρήτης, υπηρέτησαν στο νησί μέχρι σήμερα οκτώ περιφερειάρχες ο ένας εκ των οποίων, ο σημερινός Αθανάσιος Καρούντζος, για δυο φορές. Από τους οκτώ οι πέντε επί κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ, οι δύο επί κυβερνήσεων Ν.Δ. και ο ένας επί οικουμενικής κυβέρνησης.

Πρώτος κρατικός περιφερειάρχης τοποθετήθηκε ο Ρεθυμνιώτης Μανώλης Λουκάκης. Θήτευσε από τις 24 Ιουνίου 1987 έως τις 2 Αυγούστου 1989, επί κυβέρνησης Ανδρέα Παπανδρέου.

Ακολούθησε ο Δημήτρης Μολλιαράκης από 3 Αυγούστου 1989 έως 23 Μαΐου 1990 επί οικουμενικής κυβέρνησης.

Ο Γεώργιος Σενετάκης τοποθετήθηκε και υπηρέτησε επί κυβέρνησης Μητσοτάκη στην Περιφέρεια Κρήτης από τις 24 Μαΐου 1990 έως τις 8 Νοεμβρίου 1993.

Από τις 9 Νοεμβρίου 1993 έως τις 18 Ιουνίου 1997 περιφερειάρχης Κρήτης, επί κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ και Ανδρέα Παπανδρέου τοποθετήθηκε ο Σταύρος Καμπέλλης.

Περιφερειακός διευθυντής είχε τοποθετηθεί ο Μανώλης Όθωνας που ουσιαστικά ασκούσε καθήκοντα περιφερειάρχη στο μεγαλύτερο μέρος της θητείας του αναπληρώνοντας τον κ. Καμπέλλη λόγω προσωπικών προβλημάτων που αντιμετώπιζε.

Στην Περιφέρεια Κρήτης έρχεται στις 19 Ιουνίου 1997, επί κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ και Κώστα Σημίτη, ο Βασίλης Βαλασσόπουλος και παραμένει μέχρι τις 21 Μαΐου 2000. Στις πρόσφατες εκλογές, ο κ. Βαλασσόπουλος εξελέγη δήμαρχος Ηλιούπολης. Ο Θανάσης Καρούντζος είναι ο επόμενος περιφερειάρχης του νησιού και υπηρετεί από τις 22 Μαΐου 2000 έως τις 8 Μαρτίου 2004, επί κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ και Κώστα Σημίτη.

Επί κυβέρνησης Ν.Δ. που κέρδισε τις εκλογές το 2004, τοποθετείται στην Κρήτη από τον Κώστα Καραμανλή στις 9 Μαρτίου ο Σεραφείμ Τσόχας και παραμένει μέχρι την 1η Ιανουαρίου 2009. Ο Θανάσης Καρούντζος επανέρχεται στην Κρήτη ως περιφερειάρχης αφού του εμπιστεύεται την θέση ο Γιώργος Παπανδρέου.

Τοποθετήθηκε στις 13 Ιανουαρίου 2009 και η θητεία του λήγει στις 31 Δεκεμβρίου 2010. Είναι αυτός που κλείνει την αυλαία της κρατικής Περιφέρειας του νησιού και παραδίδει τα κλειδιά στον πρώτο αιρετό περιφερειάρχη Κρήτης Σταύρο Αρναουτάκη.

Μικρό είναι το ενδεχόμενο αλλά υπαρκτό, ο κ. Καρούντζος να παραμείνει στην Κρήτη στην θέση του γενικού διοικητή.

Ο ίδιος φαίνεται, σύμφωνα με πληροφορίες, να βρίσκεται προ μιας ελκυστικής πρότασης από τον Μιχάλη Χρυσοχοΐδη για την ανάληψη καθηκόντων στο υπουργείο Ανάπτυξης ως γραμματέας με αποκλειστική αρμοδιότητα τη διαχείριση του ΕΣΠΑ.

Αυτή η πιθανότητα μάλλον κερδίζει έδαφος τις τελευταίες μέρες. Το όνομα του γενικού διοικητή, θα το μάθουμε το αργότερο μέχρι την επόμενη Παρασκευή.

 Της ΠΟΠΗΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗ

Εφημερίδα «ΡΕΘΕΜΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ»

Σάββατο 18 – Κυριακή 19 Δεκεμβρίου 2010